Gazel, divan edebiyatının en yaygın kullanılan nazım biçimidir. Genellikle 5-12 beyitten oluşmuştur. İlk beytinin dizeleri birbiriyle, öteki beyitlerin birinci dizeleri serbest, ikinci dizeleri ilk beyitle kafiyeli bulunan bir nazım biçimidir. Gazel, aruz vezni ile yazıldığından gazel yazacak şairin ileri düzeyde edebi bilgisi olması gerekir. Ayrıca geniş bir kültür birikimine ve geniş Türkçe, Arapça ve Farsça kelime dağarcığına sahip olması gerekir.
Geçen yüzyılda Adıyaman'da gazel yazan bir çok şair bulunmaktadır. Adıyaman, Osmanlı döneminde, kültür ve sanatın yoğunlaştığı baş şehirlere uzak olmasına rağmen, Gazel yazacak düzeyde edebi bilgiye sahip şairlerin Adıyaman'da yetişmesi dikkate şayandır. 1789 doğumlu Rıfat Efendi, 1814 doğumlu Çırağı Baba, 1832 doğumlu İbrahim Hakkı Baba, 1834 doğumlu Sezai Efendi,1839 doğumlu Asım Efendi, 1865 doğumlu Akif Hoca, 1869 doğumlu Haydar Efendi, Divan Edebiyatı'na hakim olup Gazel yazan Adıyamanlı şairlerden birkaçıdır.
Bu şairler İstanbul şairlerine nispet yaparcasına güçlü gazeller yazmıştır. Rıfat Efendi'ye ait "Ben şehidi badeyem dostlar demim yad eyleyin" ve "Tükendi nakdi ömrüm dilde sermayem bir ah kaldı" gazelleri, sadece Adıyaman'da değil, Şanlıurfa, Elazığ ve Diyarbakır gibi pek çok ilde, farklı form, makam, ve ezgilerle okunan ünlü gazellerdir. Kuvvetle muhtemel Hakkı Baba'ya ait olan "Bir peri gördüm oturmuş kuşe-i meyhanede" adlı Adıyaman Divanı da yine üstün edebi bilgilerle yazılmış gazellere örnektir.
Şairin olduğu yerde şiir, şiirin olduğu yerde, güfte, güftenin olduğu yerde beste, bestenin olduğu yerde de bunları icra eden sanatçının olması tabiidir. Bu nedenle gerek Adıyamanlı gerekse diğer divan şairlerin yazdığı gazeller, yıllardan beri Adıyaman müzik fasılları içinde çeşitli makamlarda okunmuştur/okunmaktadır.
Hangi makamda fasıl yapılıyorsa şarkı, türküler, hoyratların arasında o makamdan gazel okunur. Gazel, gerek söz gerek müzik olarak icrası zor bir türdür. Okuyan kişinin sesinin güzel olması yanında ses aralığının geniş olması da gerekir.
Adıyaman'da usta gazelhanlar tarafından yıllardan beri müzik meclislerinde gazel okunmaktadır.
Geçmiş dönemin Adıyamanlı gazelhanları olarak; Mehmet Kezik, Pala Hoca, Darakçı Şeyho, Kel Hossin, Kör Derviş (Derviş Karabulut), Hüseyin Özer, Celal Yücetaş, Arap Mahmut (Mahmut Çağma), Gani İşözü, Ziver Sarıgöl, Bahri Atalay, Kıtır Dursun, Kanuncu Hamdi, Ağop Topal, Delikanlı Mehmet (Mehmet Mihmat), Harputlu Yusuf (Yusuf Aksoy), Sait Hafız, Ragıp Binzet, Mehmet Kızılyaprak (Kirazın Oğlu) gibi isimleri sayabiliriz.
Adıyaman'da gazel okuma geleneği eskisi gibi olmasa da, günümüzde de sürdürülmektedir. Gerek sahnede gerekse albümlerinde Kahtalı Miçe, Kahtalı Hamido ve Dellal Metin günümüzde gazel okuyan Adıyamanlılar'dan birkaçıdır.
Her türlü duygu ve düşünceleriniz için bize buradan ulaşabilirsiniz.