Halk şiirimizi oluşturan tiplerin bir diğeri de saz şairleridir. Geleneğin iki uç noktasını oluşturan ozan ve aşık tipinden farklı olan saz şairleri de sazlı şairlerden olmalarına rağmen saz ellerinde bir sembol gibidir. İrticaileri olmasına rağmen şiirlerinin pek çoğu üzerinde çalışılmış ve hazırlanmış ürünlerdir.
Bilgi birikimini halk kültüründen elde eden ve kırsal alanda yetişmiş ozan ve ümmi aşıklara karşı saz şairleri mektep, medrese görmüş, iyi kötü bir eğitim almış, aydın tavrını benimsemiş kişilerdir. Aşığın şiiri dini bir öze bağlı iken, ozan saf aşkın ve hayatın türküsünü söylerken, saz şairinin şiirleri bütün konulara açıktır. Arapça ve Farsçanın karışımı olan ağdalı dili benimsemişlerdir. Şiirlerini divan,şiiri terkipleri içinde oluştururlar, divan şairlerine yaklaşma, onları taklit etme çabasındadırlar. Ahkam kesici, yol gösterici bir edaları vardır. Şehir çevresinin şairidirler. Arap-Fars kültürü içinde erimişler, şiirlerinin biçimi bozulmuştur. Halk şiiri alanına girmiş aruzlu biçimler daha ziyade saz şairlerinin kullandığı biçimlerdir. Aruza hakim olmadıkları için şiirlerinin vezni bozuktur. Aşık disiplinlerine uymazlar, aşıklık geleneğine yabancıdırlar. Muaşere yapmaz, ayak kurallarına uymaz, hikaye tasnif etmez, anlatmazlar. Aşık makamlarından habersizdirler. Deyişlerinin pek çoğu ezgisizdir. Bir kısmı tarikat mensubudur. Halkı, olayları, çevreyi irdeleyici, yargılayıcı tutumları vardır. Yoldaşlar arasından öne geçme, saray çevresine, ikbal muhitlerine girme gayretindedirler. Diğer sazlı şairleri, bilhassa ozanları küçümserler. Ozan tipinin en yücedeki ismi Karacaoğlan için;
Karacaoğlan ise eski meseldir
Biz aşık demeyiz öyle ozana
diyen Aşık Ömer, saz şairi tipinin en belirgin örneklerinden biridir.
Konar-göçer toplulukların, aşiretlerin, kırsal alanların şairi ozanlar ve köy şairi aşıklara karşı; saz şairleri şehir çevrelerinin, büyük muhitlerin şairidirler. Bilgi birikimlerini bu çevrelerden elde etmişlerdir.
Saz şairi tipi; Osmanlı kültürünün, Osmanlı şehir çevresinin yetiştirdiği bir tiptir. Ozan ve aşık tipinden oldukça farklı ve her ikisinin de sürdürdüğü geleneğe yabancıdır.
Kendi aralarında güçlü, kudretli isimler yetiştirmişlerdir. Ömer, Dertli, Şemi, Seyrani, Erzurumlu Emrah, Tarsuslu Sıtkı Pervane, saz şairi tipinin usta temsilcileridir.
Her türlü duygu ve düşünceleriniz için bize buradan ulaşabilirsiniz.